Klasy ochronności - jakie wyróżniamy?

Klasy ochronności dotyczą urządzeń elektrycznych oraz elektrotechnicznych i informują o ich najważniejszych cechach z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej. Zgodnie z obecnymi normami wyróżniamy cztery klasy ochronności.

Klasa ochronności określa środki, jakie należy zastosować w celu zapewnienia właściwej ochrony przeciwporażeniowej. Jest więc ona ściśle zależna od konkretnych cech konstrukcyjnych i właściwości urządzenia.

W normie PN-EN 61140:2005/A1:2008 Ochrona przed porażeniem elektrycznym. Wspólne aspekty instalacji i urządzeń, urządzenia elektryczne zostały podzielone na cztery klasy ochronności oznaczone grupami 0, I, II, III.

Klasa ochronności 0

W przypadku urządzeń o klasie 0 mówimy o najniższym stopniu zabezpieczenia, ponieważ ochronę przed porażeniem elektrycznym stanowi w tym przypadku jedynie izolacja podstawowa, ale bez warunków dla ochrony przy uszkodzeniu, czyli bez zacisku ochronnego. Oznacza to, że mają one zapewnioną jedynie ochronę przed dotykiem bezpośrednim, dlatego w przypadku uszkodzenia izolacji zaleca się umieszczenie urządzenia poza zasięgiem człowieka oraz izolowanie stanowiska.

W Polsce urządzenia tej klasy dopuszcza się do użytkowania w przypadku braku jednoczesnego kontaktu człowieka z urządzeniem oraz potencjałem ziemi (to np. niektóre oprawy oświetleniowe).Urządzenia klasy 0 mogą być więc stosowane tylko w środowisku nieprzewodzącym (na izolowanym stanowisku) lub po zapewnieniu ochrony za pomocą separacji elektrycznej pojedynczego odbiornika.

Klasa ochronności 0 jest jedyną, która nie ma symbolu graficznego.

Klasa ochronności I

W tej grupie znajdują się urządzenia, które oprócz podstawowej izolacji posiadają dodatkową możliwość połączenia ich z przewodem ochronnym. Pozwala to na samoczynne wyłączanie zasilania i w efekcie ochrania przed przekroczeniem bezpiecznej wartości napięcia dotykowego.

Ochrona podstawowa przed dotykiem bezpośrednim jest w tym przypadku realizowana przez zastosowanie izolacji podstawowej. Urządzenia te posiadają zacisk do połączenia z przewodem ochronnym, a połączenie to służy jako ochrona dodatkowa (przy uszkodzeniu), polegająca na samoczynnym szybkim wyłączeniu zasilania. Cechą tego rodzaju urządzeń jest też ograniczenie napięć dotykowych do poziomów nieprzekraczających wartości bezpiecznej.

W tej grupie znajdują się takie urządzenia, jak silniki, pralki, kuchenki, zmywarki, lampy, falowniki i inne posiadające zacisk łączący z przewodem PE. Oznaczaniem klasy I na obudowie urządzenia jest umieszczony w okręgu symbol uziemienia.

Klasa ochronności II

Cechą charakterystyczną urządzeń w drugiej klasie ochronności jest zastosowanie izolacji wzmocnionej, która zapewnia zarówno ochronę przed dotykiem bezpośrednim, jak i pośrednim. Ochronę przed porażeniem elektrycznym stanowi w tym przypadku wykonana fabrycznie izolacja podwójna (izolacja podstawowa i oddzielona od niej częściami przewodzącymi pośrednimi izolacja dodatkowa) albo tzw. izolacja wzmocniona.

Urządzenia I oraz II klasy ochronności mają ten sam zakres zastosowania ze względu na wpływ warunków zewnętrznych na skuteczność środków ochrony przeciwporażeniowej. Różnice mogą występować jednak w instalacjach specjalnych lub w instalacjach o specjalnej lokalizacji, jeśli w odpowiedniej normie zabroniono stosowania określonych środków ochrony lub zaostrzono kryteria ich skutecznego działania.

Symbol graficzny tej grupy produktów to nałożone na siebie dwa kwadraty (mniejszy wewnątrz większego).

Powszechnie uważa się, że urządzenia II klasy ochronności zapewniają wyższy poziom bezpieczeństwa elektrycznego ich użytkowników aniżeli urządzenia klasy I. Ich przewaga ujawnia się szczególnie w sytuacjach awaryjnych, tzn. podczas uszkodzenia instalacji.

Klasa ochronności III

W urządzeniach tej klasy ochrona przeciwporażeniowa jest zapewniona przez zasilanie bardzo niskim napięciem (czyli 50V prądu przemiennego i 120V prądu stałego). Urządzenie w tej klasie nie ma bolca ochronnego we wtyczce. Nie jest też zasilane napięciem niebezpiecznym.

Takie urządzenia to lampy montowane w łazienkach, basenach, a także niektóre narzędzia ręczne. Klasa III oznaczana jest trzema pionowymi kreskami wewnątrz rombu.