Ochrona przeciwprzepięciowa - jak powinna wyglądać w domu jednorodzinnym

Wyładowania atmosferyczne i zwarcia w sieci to potencjalne zagrożenie zarówno dla mieszkańców domu jednorodzinnego, jak i znajdujących się wewnątrz instalacji oraz sprzętów elektronicznych. Niezbędny jest więc montaż odpowiedniej ochrony odgromowej i ograniczników przepięć.

Czym jest ochrona przeciwprzepięciowa?

Ochrona odgromowa, czyli tzw. piorunochron to podstawowa forma zabezpieczenia przed skutkami bezpośredniego wyładowania, indukcji elektrostatycznej, przepięć i wyładowań z innych obiektów. Jej zadaniem jest odprowadzenie prądu piorunowego do tzw. uziomu.

Obowiązek montażu ochrony odgromowej dotyczy domów jednorodzinnych wykonanych z materiałów łatwopalnych, a także takich, których powierzchnia jest większa niż 500 m², a wysokość przekracza 15 m. Kolejnym kryterium jest wskaźnik zagrożenia piorunowego, który obliczany jest na podstawie normy PN-EN 62305.

Natomiast dla wszystkich domów jednorodzinnych obowiązkowy jest montaż ograniczników przepięć (tzw. ochronników). Są to urządzenia, które ograniczają częstotliwość i czas trwania prądu następczego, czyli takiego, który pojawia się po odprowadzeniu prądu piorunowego. Montaż ochronników zapobiega także negatywnym skutkom nagłych wzrostów napięcia w sieci. Taka sytuacja może zdarzyć się m.in. w momencie włączenia albo wyłączenia nieobciążonej linii napowietrznej. W efekcie zagrożone są m.in. urządzenia elektroniczne i elektroniczne. Bez zastosowania ograniczników nie jest możliwa ich ochrona, nawet jeśli budynek wyposażony jest w piorunochron.

Klasy ograniczników

Rodzaj ochronnika dobiera się w zależności od występującego w sieci napięcia i typu budynku. Ograniczniki przeciwprzepięciowe dzieli się na cztery klasy: A, B, C i D. Ochronniki typu A wykorzystywane są do zabezpieczenia instalacji o niskim napięciu, dlatego montuje się je głównie w budynkach gospodarczych i niskich budynkach mieszkalnych. Natomiast urządzenie oznaczone literą B przeznaczone są do obsługi napięcia o wartości 100 kV, a znamionowy prąd udarowy może przepływać przez niego wielokrotnie.

Dla wielu urządzeń w domu wartość napięcia, która pojawia się za ochronnikiem klasy B, jest dalej zbyt wysoka. Żeby je zabezpieczyć używa się ogranicznika przeciwprzepięciowego klasy C. Jego instalacja jest zalecana szczególnie w tych budynkach, które często narażone są na uderzenia piorunów, jednak stosuje się je coraz powszechniej. Takie ochronniki zazwyczaj nie posiadają wewnętrznego zabezpieczenia przed prądem zwarciowym, dlatego warto wyposażyć je w dodatkowy rozłącznik bezpiecznikowy z wkładką topikową.

Ostatni rodzaj, czyli ograniczniki przeciwprzepięciowe klasy D, używane są do zapewnienia bezpieczeństwa odbiornikom, które są szczególnie wrażliwe nawet na niewielkie skoki napięcia. Są to takie urządzenia, jak np. automatyczne bramy wjazdowe, routery, komputery, a także systemy alarmowe. Zabezpieczenie w postaci ochronnika typu D jest najbardziej efektywne, jeśli zostanie umieszczone możliwie blisko chronionych urządzeń.

Ochrona przeciwprzepięciowa w domu jednorodzinnym

W domu jednorodzinnym powinny znajdować się ograniczniki typu B i C (niezależnie czy budynek posiada piorunochron). Pierwszy chroni instalację przed uderzeniem pioruna, drugi z kolei ma za zadanie zabezpieczyć urządzenia przed krótkotrwałymi przepięciami cechującymi się niewielkim skokiem napięcia. Coraz częściej stosuje się także urządzenia hybrydowe, łączące w sobie cechy klasy B i C, co polepsza kompaktowość instalacji. Jeśli natomiast zdecydujemy się na montaż ogranicznika klasy D, upewnijmy się, że znajdują się przed nim ochronniki niższej klasy, które wstępnie obniżą napięcie do poziomu bezpiecznego dla większości odbiorników.

W niektórych domach montuje się także dodatkowy rodzaj ochrony – przekaźnik czasowy z podtrzymaniem po zaniku napięcia. Jest to osprzęt elektroniczny, który zabezpiecza ważne urządzenia, podtrzymując napięcie nawet przez 10 minut po zaniku energii elektrycznej w sieci. Pozwala to na płynne odłączenie ich od sieci po wyłączeniu zasilania.

Ochrona przeciwprzepięciowa – jak zamontować?

W domach jednorodzinnych ochronniki można montować w głównej rozdzielnicy elektrycznej lub w złączu za głównym zabezpieczeniem (jeżeli wyrazi na to zgodę przedsiębiorstwo energetyczne). Ograniczniki łączy się z szyną wyrównawczą za pomocą przewodu, którego długość nie powinna przekraczać 50 cm.

Wspomniane zabezpieczenia należy stosować nie tylko ze względu na wartościowy sprzęt, ale przede wszystkim przez wzgląd na bezpieczeństwo domowników. Jeśli dojdzie do zwarcia i któryś z odbiorników ulegnie uszkodzeniu, może wytworzyć się duża energia cieplna, która doprowadzi do pożaru.